Korrupsioni i përhapur në sistemin doganor shqiptar është një fenomen që ka ndikuar rëndë në sigurinë dhe integritetin e shoqërisë, duke nxitur pasurimin e shpejtë të individëve të përfshirë në këtë proces të paligjshëm. Grupi i antikontrabandës, i krijuar për të luftuar dhe bllokuar kalimin e mallrave të paligjshme, ka rënë viktimë e vetë korrupsionit, duke e kthyer sistemin e kontrollit doganor në një instrument të pasurimit të paligjshëm të drejtuesve dhe inspektorëve të tij. Ky është një rrezik i madh për ekonominë shqiptare, pasi këto struktura jo vetëm që mundësojnë kalimin e mallrave të kontrabandës, por gjithashtu përfitojnë në mënyrë të paligjshme nga ryshfeti.
Lulëzimi i kontrabandës në pikat kyçe doganore
Në dy javët e fundit të muajit dhjetor 2024, grupe të antikontrabandës që operojnë në pikat doganore të Kakavijës, Kapshticës, Durrësit dhe Tiranës kanë shfrytëzuar këtë periudhë për të realizuar fitime të majme nga aktivitetet e kontrabandës, duke përfituar shuma që variojnë nga 15 deri në 20 mijë euro në javë, të shpërndara midis inspektorëve dhe drejtuesve të doganave. Kjo shumë është një pasuri e menjëhershme për ata që kanë akses në sistemin doganor, ku kontrolli i mallrave dhe verifikimi i kalimeve të kontrabandës nuk ekziston më si një prioritet, por si një mundësi për të përfituar.
Shumë nga këto grupe të antikontrabandës përfitojnë pa asnjë pengesë nga doganierët që janë të përfshirë në këtë skemë, duke lejuar kalimin e mallrave të paligjshme, përfshirë mallra kinez, goma të përdorura, telefonë celularë, dhe produkte të tjera kontrabandë. Duket qartë se ka një ndryshim të qëllimshëm në strategjinë e kontrollit doganor, e cila është shndërruar në një skemë abuzimi dhe korrupsioni të strukturuar.
Korrupsioni dhe rryshfeti: Si pasurohen Drejtorët dhe Inspektorët
Një problem shumë shqetësues është mënyra se si drejtorët dhe inspektorët e doganave kanë përdorur pozitat e tyre për të pasuruar veten dhe për të bërë pastrimin e parave përmes ryshfetit. Kur sistemi i kontrollit është dobësuar, ata që janë të ngarkuar me mbrojtjen e kufijve dhe luftimin e kontrabandës, kanë filluar të shfrytëzojnë autoritetin e tyre për të krijuar mundësi pasurimi të paligjshëm. Furgonat që kalojnë pa kontroll, autobuzët që transportojnë mallra të kontrabandës dhe kontenierët që kalojnë pa asnjë vëzhgim janë vetëm disa nga rastet që ndodhin çdo ditë.
Në Durrës, porti më i madh i Shqipërisë, kontrolli i mallrave është i pamjaftueshëm, dhe shumë furgona të dyshuar që kalojnë përmes portit kalojnë pa verifikime të plota. Ky fenomen ka shkaktuar një rritje të madhe të kontrabandës në këtë rajon, ndërsa doganierët, të mbështetur nga drejtues të lartë, janë të padisiplinuar dhe të përfshirë në këto abuzime. Po ashtu, Kakavija dhe Kapshtica janë bërë pikë të nxehta për kalimin e mallrave kontrabandë, ku pas një periudhe të caktuar, disa kontenierë kalojnë nën mbrojtjen e drejtuesve të antikontrabandës, duke paguar në këmbim të kalimit të mallrave.
Në Tiranë, gjithashtu, korrupsioni është i pranishëm, pasi mallra të paligjshme si aparaturat e bitcoin dhe mallra të përdorura kalojnë pa problem nëpër doganat, ndërkohë që shqetësimet për mungesën e kontrollit dhe abuzimet janë gjithnjë e më të shumta. Në disa raste, pas përfundimit të kontenierëve dhe të mallrave që kalojnë përmes doganës, grupe të kontrabandës përfitojnë shuma të mëdha nga ryshfeti, duke pasur ndihmën e doganierëve që nuk i kontrollojnë më as për qellim formalisht.
Pikat e dobëta: Hetimi i pavarur dhe transparenca
Një aspekt shumë i rëndësishëm që vërehet është mungesa e transparencës dhe hetimit të pavarur për këtë fenomen. Mungesa e reagimit të shpejtë nga autoritetet, si dhe ndihma e drejtpërdrejtë që këto grupe dhe doganierë po marrin për të realizuar fitime, është një problem serioz. Kjo ka bërë që këto struktura të dështojnë në realizimin e qëllimit të tyre të parë, që është luftimi i kontrabandës dhe mbrojtja e kufijve të Shqipërisë.
Një hetim i thelluar dhe i pavarur është i domosdoshëm për të vërtetuar këto akuza dhe për të nxjerrë para drejtësisë ata që janë të përfshirë në këtë skemë të paligjshme. Nuk mund të lejohet që individë të tillë, të cilët duhet të mbrojnë interesat e shtetit dhe qytetarëve, të vazhdojnë të abuzojnë dhe të dëmtojnë ekonominë e vendit.
Pyetje për Autoritetet dhe Drejtuesit e Doganave
1. A janë autoritetet përgjegjëse të informuara për këto aktivitete dhe abuzime të korrupsionit?
2. A janë ndërmarrë hapa për të hetuar këto akuza dhe për të ndaluar përhapjen e korrupsionit në strukturat doganore?
3. Pse nuk është rritur kontrolli dhe mbikëqyrja në pikat kyçe doganore, veçanërisht në Durrës, Kakavijë, dhe Kapshticë?
4. A po përfitojnë drejtorët dhe inspektorët e doganave nga ryshfeti dhe kalimi i mallrave të paligjshme, dhe a po pasurohen ata me fonde të paligjshme?
Ky fenomen i korrupsionit dhe i keqmenaxhimit të doganave është një shqetësim i madh për qytetarët dhe ekonominë shqiptare. Institucionet përgjegjëse duhet të ndërmarrin hapa të menjëhershëm për të zbardhur këtë situatë dhe për të vendosur para drejtësisë ata që janë përfshirë në këtë abuzim të madh me fondet dhe pasuritë e shtetit.
